Harita Çeşitleri Nelerdir?
İçindekiler
- Harita Çeşitleri
- Ölçeklerine Göre Harita Çeşitleri
- 1) Büyük Ölçekli Haritalar
- 2) Orta Ölçekli Haritalar
- 3) Küçük Ölçekli Haritalar
- Konularına Göre Harita Çeşitleri
- A) Genel Haritalar
- 1) Fiziki Haritalar
- 2) Siyasi Haritalar
- 3) Beşeri ve Ekonomi Haritaları
- B) Özel Haritalar
- 1) Araziden Yararlanma Haritaları
- 2) Hidrografya Haritaları
- 3) İzoterm Haritaları
- 4) Jeomorfoloji Haritaları
- 5) Toprak Haritaları
Harita çeşitleri coğrafya 9.sınıf harita bilgisi ünite içerisinde işlenmektedir. Harita çeşitleri nelerdir? Ölçeklerine göre haritalar (büyük ölçekli haritalar, orta ölçekli haritalar, küçük ölçekli haritalar), konularına göre haritalar (genel haritalar, özel haritalar) olmak üzere ikiye ayrılarak işlenmiştir.
Harita Çeşitleri
Harita çeşitleri genel olarak ölçeklerine göre ve kullanım amaçlarına göre ikiye ayrılır. Ölçeklerine göre; büyük ölçekli, orta ölçekli, küçük ölçekli olmak üzere üçe ayrılır. Konularına göre genel ve özel haritalar olmak üzere ikiye ayrılır. Harita hayatın her alanında yardımcı araç olarak kullanılır. Bir kentin yerleşim planının hazırlanmasında, karayolu, demiryolu ulaşım sistemlerinde, vb birçok alanda kullanılmaktadır.
Ölçeklerine Göre Harita Çeşitleri
1) Büyük Ölçekli Haritalar
Ölçekleri 1/200.000’den daha büyük olan haritalardır. Dar alanları ayrıntılı bir şekilde gösterir. Bu haritalar ikiye ayrılır. Ölçeği 1/20.000’den daha büyük olan büyük ölçekli haritalara plan denir. Planlar en ayrıntılı haritalardır. Şehir imar planları ve kadastro haritaları bu gruba girer. Ölçeği 1/20.000 ile 1/200.000 arasında olan haritalara topoğrafya haritaları denir. Topoğrafya haritaları küçük sahalardaki (köy, Şehir, bölge) yer şekli, nüfus ve ekonomik özelliklerin ayrıntılı bir şekilde gösterildiği haritalardır. Daha çok askeri amaçlarla kullanılır. Ölçeklerine göre haritalar Büyük ölçekli haritaların özellikleri;
- Ölçeğin paydası küçüktür.
- Gösterilen alan dardır.
- Ayrıntıyı gösterme gücü fazladır.
- Hata oranı azdır.
- Kağıt üzerinde kapladığı alan fazladır.
- İzohipsler arası yükselti farkı azdır.
2) Orta Ölçekli Haritalar
Ölçekleri 1/200.000 ile 1/500.000 arasında olan haritalardır. Bu haritalarda yüksek dağlar, büyük akarsu ve göller ile büyük yerleşim merkezleri gösterilebilmektedir.
3) Küçük Ölçekli Haritalar
Ölçekleri 1/500.000’den küçük olan haritalardır. Geniş alanları gösteren, (ülke, kıta, dünya) ayrıntısı az olan haritalardır. Duvar haritaları ve atlaslar bu gruba girer. Ölçeklerine göre haritalar Küçük ölçekli haritaların özellikleri
- Ölçeğin paydası büyüktür.
- Gösterilen alan geniştir.
- Ayrıntıyı gösterme gücü azdır.
- Hata oranı fazladır.
- Kağıt üzerinde kapladığı alan fazladır.
- İzohipsler arası yükselti farkı fazladır.
Konularına Göre Harita Çeşitleri
A) Genel Haritalar
İnsanların birçoğunun kullandığı haritalardır. Herhangi bir konu hakkında genel bilgiler vermek amacıyla hazırlanır. Fiziki, siyasi, idari, beşeri ve ekonomi, topoğrafya haritaları, turistik haritalar, şehir haritaları, genel haritaların bazılarıdır.
1) Fiziki Haritalar
Yer yüzünün fiziki özelliklerini gösteren haritalardır. Dağlar, ovalar, platolar, akarsular, göller vb yer şekilleri bu haritalarda gösterilmektedir. Bu haritada kullanılan renkler yükselti basamaklarını ifade eder. Fiziki haritaları diğer haritalardan ayıran en önemli özellik; yükselti bulma, eğim hesaplama ve profil çıkarma gibi uygulamalar için elverişli olmasıdır. Konularına göre haritalar
2) Siyasi Haritalar
Ülkelerin sınırlarını gösteren haritalara denir. Ülke içindeki il, ilçe ve köy gibi idari birimler arasındaki sınırları gösteren haritalara ise idari haritalar denir. Bu haritalar sadece sınırları gösterir. Ayrıca belli başlı göller ve akarsularda yer alır.
3) Beşeri ve Ekonomi Haritaları
Nüfus, göç, yerleşme, ırk, din, dil, din ve kültürel özelliklerin gösterildiği haritalar beşeri haritalardır. Tarım, hayvancılık, madencilik, sanayi, ticaret, turizm, ulaşım gibi ekonomik faaliyetlerin gösterildiği haritalara da ekonomi haritaları denir.
B) Özel Haritalar
Özel bir konuda uzman kişiler tarafından hazırlanan haritalardır. Bitki, toprak, nüfus, ekonomi, jeoloji, klimatoloji haritaları özel haritaların bazılarıdır.
1) Araziden Yararlanma Haritaları
Arazi kullanımını gösteren haritalardır. Bu haritalardan ekili alanlar ile dikili alanların, çayır alanları ile mera alanlarının, orman alanları, dik sarp ve kayalık alanların, bataklıklar gibi metruk alanlar hakkında bilgi edinilir.
2) Hidrografya Haritaları
Dünya üzerindeki bir yerin akarsular, göller, yeraltı suları, kaynaklar yani kısaca su özellikleri ile ilgili bilgiler veren haritalardır. Bu haritalar bize sular ile ilgili çok yönlü bilgi edinmemizi sağlar. Örneğin; göllerin oluşumu, akarsuların drenaj tipi, akarsu havzaları, akarsuların akım miktarı, sulama kanalları, göl sularının özellikleri, yeraltı suları, kaynakların türü sayısı ve verimlilik derecesi hakkında bilgi edinilir.
3) İzoterm Haritaları
Bir yerde sıcaklıkları aynı olan noktaları birleştiren eğrilerden oluşan haritalara izoterm haritaları denir. İzoterm haritalardan faydalanarak, bir bölgedeki sıcaklığın dağılışı ile ilgili bilgi edinilir. Sıcaklık ile ilgili verileri daha anlaşılır göstermek için eğriler arasındaki sıcaklık basamaklarını uygun renklerle gösterilir. Sıcak yerlerin gösteriminde kırmızı tonlar kullanılırken, soğuk yerlerin gösteriminde mavinin tonları kullanılmaktadır.
4) Jeomorfoloji Haritaları
Bir yerdeki yer şekilleri hakkında bilgiler veren haritalardır. Bu haritalardan faydalanarak faylar hatları, yamaçlar, vadiler, kısacası dış kuvvetler tarafından oluşturulan aşınım ve birikim şekilleri gösterilir. Yerin şekillerini haritalar üzerinde fark edebilmek için bu haritalarda renklendirilir.
5) Toprak Haritaları
Bir yerin topraklarının özellikleri ve dağılışları hakkında bilgiler veren haritalardır. Bu haritalar yardımıyla, yetiştirilecek tarım ürünlerin belirlenmesi, topraklardan daha iyi verim nasıl alınabilir gibi bir çok konuda yararlanılır.
Bilgi Notu: Haritalardan faydalanarak yönleri bulabilir, coğrafi konum belirleyebilir, uzunluk ve alan hesaplamaları yapılabiliriz. Yükseltilerin hesaplanması, eğim hesaplaması sadece fiziki haritalardan ve topoğrafya haritalarında yapılır.
https://drive.google.com/file/d/1q3WBSV6kZ4BFVlX3RTHW35Jo3TZ8Wk_1/view?usp=sharing
https://www.derscografya.com/harita-nedir-harita-elemanlari/